Daha önce atanmış ya da seçilmiş oldukları kadro, görev veya aylık almış oldukları dereceler için belirlenmiş olan ek göstergelerden daha düşük ek gösterge ödenmesi gereken veya ek göstergesi olmayan bir kadro, görev veya dereceye atanan ya da seçilenlerin emekli kesenek ve karşılıklarının hangi ek gösterge üzerinden kesileceği konusunda bazen yanlış işlemler yapılmaktadır. Bu yazımızda kısaca bu konu ile ilgili bilgi vereceğiz.

Ek Gösterge Nedir?

Ek Gösterge Maaşın unsurlarından ve en önemlilerinden birisidir. 657 Sayılı Devlet memurları kanunu memurları hizmet sınıflarına, unvanlarına göre ayırarak ve derecelerine göre değişik Ek Göstergeler belirlemek suretiyle adil bir maaş sitemini tesis etme yoluna gitmiştir. Yani herkese kariyer ve bilgi görevin zorluk derecesine göre farklı maaş ödemenin adil olacağı fikrini benimsemiş ve Ek Gösterge uygulamasını çıkarmıştır. Yani Ek Göstergesi Yüksek Olan daha fazla maaş alacak, daha fazla SGK pirimi yada kesenek kesilecek ve emekli olduğunda da daha fazla maaş alacaktır.

Atamalar her zaman daha yüksek Ek Göstergeli görevlere mi yapılır?

Genellikle Eşit yada daha yüksek ek Göstergeli görevlere atama yapılmakla birlikte daha düşük Ek Göstergeli görevlere atamaların yapılması da mümkündür.

Bilindiği Üzre; 5434 sayılı Kanunun 21/04/2005 tarihli ve 5335 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin (h) fıkrası ile değişik mülga ek 67 nci maddesi ” Daha önce atanmış ya da seçilmiş oldukları kadro, görev veya aylık almış oldukları dereceler için belirlenmiş olan ek göstergelerden daha düşük ek gösterge ödenmesi gereken veya ek göstergesi olmayan bir kadro, görev veya dereceye atanan ya da seçilenler; daha önceden yararlanmış oldukları ek gösterge rakamı ile halen bulundukları kadro, görev veya dereceye ilişkin ek gösterge rakamı arasındaki farktan kaynaklanan kesenek ve karşılık tutarının tamamının aylıklarından kesilmesi suretiyle emeklilik açısından yüksek olan ek göstergeden yararlanmaya devam ederler. Bu Kanunun 12 nci maddesinin (II) numaralı fıkrafını (n) bendinde sayılanlar hariç, atandıkları veya seçildikleri kadro, görev yada derecede en az altı ay görev yapmaksızın ek göstergesi daha düşük bir kadro, görev ya da dereceye atanan veya seçilenler hakkında bu fıkra hükümleri uygulanmaz.” hükmünü amirdir.-

Bu hüküm ile Kanunun yürürlüğe girdiği 27/04/2005 tarihinden itibaren, daha önce atanmış ya da seçil oldukları kadro, görev veye aylık almış oldukları  dereceler için belirlenmiş olan ek göstergeden daha düşük ek gösterge ödenmesi gereken veya ek göstergesi olmayan bir kadro, görev veya dereceye atanan ya da seçilenlerin, daha önce yararlandıkları ek göstergeden yararlanabilmeleri en az altı ay bu görevi yapmış olmaları şartına bağlanmıştır.

Buna göre Kanunun yürürlüğe girdiği 27/04/2005 tarihinden önce , yüksek ek göstergeli bir görevden, daha düşük ek gösterge ödenmesi gereken veya ek göstergesi olmayan bir kadro, görev veya dereceye atanan ya da seçilenlerin yüksek ek göstergeli görevi sırasında en az bir ay emekli keseneği ve kurum karşılığı kesilmiş olması şartıyla görev yaptığı süreye bakılmaksızın yüksek ek göstergeden yararlandırılmaya devam edilmesi ( Ancak, bu durumda olanlara yüksek ek gösterge üzerinden emekli aylığı baz alınıp, ikramiye ödenebilmesi için 5434 sayılı kanunun 4359 sayılı Kanunun 6 ncı maddesi ile eklenen mülga ek 73 üncü maddesi uyarınca bu göreve ait ek gösterge üzerinden en az  altı ay süre ile 5434 sayılı Kanuna  tabi emeklilik keseneği ve kurum karşılığının gönderilmesi gerekmektedir.

27/04/2005 tarihinden sönra yüksek ek göstergeli bir görevden, daha düşük ek gösterge ödenmesi gereken veya ek göstergesi olmayan bir kadro, görev veya dereceye atanan ya da seçilenlerin ise bu görevleri en az altı ay yapmış olmaları şartıyla yüksek ek göstergeden yararlandırılmaları gerekmektedir.

Kanunun yürürlüğe girdiği 27/04/2005 tarihinden itibaren, daha önce yararlanmış oldukları ek gösterge rakamı ile halen bulundukları kadro, görev veya dereceye ilişkin ek gösterge rakamı arasındaki farktan kaynaklanan emekli kesenekleri ve kurum karşılığı tutarının tamamının ilgililerin aylıklarından kesilmesi şartıyla emeklilik açısından yüksek olan ek göstergeden yararlandırılmaya devam edeceklerdir.

Diğer taraftan, 5434 sayılı Kanunun ek 67. maddesi 31/05/2006 tarih ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunun 106. maddesi birinci fıkrasının (8) numaralı alt bendi bendi ile yürürlükten kaldırılmıştır.

Ancak, yine 5510 sayılı Kanunun geçici 4 üncü maddesinin beşinci ve sekizinci fıkraları;

“Bu Kanunda aksine bir hüküm bulunmadığı takdirde; iştirakçi iken bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarih itibariyle bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamına alınanlar, bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce 5434 sayılı Kanun hükümlerine tabi olarak çalışmış olup bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendine tabi olarak yeniden çalışmaya başlayanlar  ile dul ve yetimleri hakkında bu Kanunla yürürlükten kaldırılan hükümleri de dahil 5434 sayılı kanun hükümlerine göre işlem yapılır.

Bu madde kapsamına girenlerin aylıklarının bağlanması, arttırılması, azaltılması, kesilmesi, yeniden bağlanması, toptan ödemeleri, ilgi devamı, ihya ve borçlanmaları, diğer ödemeler ve yardımlar ile emeklilik ikramiyeleri hakkında bu kanunda yürürlükten kaldırılan hükümleri de dahil 5434 sayılı Kanun hükümlerine göre işlem yapılır ve bu maddenin uygulanmasında mülga 2829 sayılı Kanun hükümleri ayrıca dikkate alınır….

Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce iştirakçi olup, bu kanunun yürürlüğe girdiği tarih itibariyle bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamına alınanların kesenek ve karşılıkları, fiili hizmet zammı ve itibari hizmet süresi karşılıkları ile %100 artış farkları hakkında 5434 sayılı Kanunun bu Kanun yürürlüğe girmeden önceki hükümleri uyarınca işlem yapılır. (Değişik ikinci cümle; 31/07/2008-5797/3md.) Geçici 12. maddenin ikinci fıkrası uyarınca kamu idarelerinin sağlık hizmetlerinin sağlanmasına ilişkin Kurum tarafından devralındığı tarihten itibaren, kamu idarelerince bu kapsamdaki sigortalılar için her ay emekli keseneklerine esas aylıklarının %12’si oranında ayrıca genel sağlık sigortası pirimi ödenir. Bunlar için Kanunun 81 inci maddesinin (h) fıkrası uyarınca ödenecek ek karşılıkların hesabında , genel sağlık sigortası pirimi tutarları dikkate alınmaz.  …” hükmü amirdir.

Kamu görevlilerinin emekliliklerinde yararlanacakları ek gösterge rakamı belirlenirken yukarıda açıklandığı üzere, istisnalar hariç gerek ek göstergesiz veya düşük ek göstergeli görevden ek göstergeli veya yüksek ek göstergeli göreve atanma halinde atanılan göreve ait yüksek ek göstergeden, gerekse yüksek ek göstergeli görevden düşük ek göstergeli göreve atanma halinden daha önce bulunulan yüksek ek göstergeden yararlanma bakımından en az altı ay fiilen çalışılmış olması yüksek ek gösterge rakamı üzerinden emekli aylığı bağlanması ve emekli ikramiyesi ödenmesi için gereklidir.

Bu arada 5434 sayılı Kanunun ek 67. maddesi gereğince daha önce atanmış ya da seçilmiş oldukları kadro, görev veya aylık almış oldukları dereceler için belirlenmiş olan ek göstergelerden en az altı ay kesenek ödemiş olup da daha düşük ek gösterge ödenmesi gereken veya ek göstergesi olmayan bir kadro, görev veya dereceye atanan ya da seçilenler; daha önceden yararlanmış oldukları ek gösterge rakamı ile halen bulundukları kadro, görev veya dereceye ilişkin ek gösterge rakamı arasındaki farktan kaynaklanan kesenek ve karşılık tutarının tamamını da kendileri ödeyeceklerdir. Bu uygulamada dikkat edilmesi gereken husus görevde iken emekliye ayrılmada altı ay şartına tabi olmayan ve emekliliklerinden önce bir ay da olsa kesenek ve karşılık ödenmiş olması yeterli olan unvan ve görevlerde bulunanların altı ay ve daha fazla kesenek ödemeden ve emekli olmadan daha düşük ek göstergeli veya ek göstergesiz görevlere atananların bu görevlerinde altı ay veya daha fazla süre ile görev yapmaları gerektiğidir.

Yukarıda açıklanan durumlarda ek göstergeli veya yüksek ek göstergeli görevlerde en az altı ay kesenek ve karşılık ödenmemiş olunması halinde, atanılan ya da daha önce bulunulan yüksek ek göstergeden emeklilik yararlanılması mümkün olmayacaktır. Bu durumda, yüksek ek göstergeli göreve atananlar varsa bu göreve atanmadan önce bulundukları görev veya dereceler için belirlenen ek gösterge rakamından, yüksek ek göstergeli görevden düşük ek göstergeli göreve atananlar ise atanmış oldukları son görevlerine ait ek gösterge rakamından yararlandırılarak emekli aylık ve emekli ikramiyesine hak kazanabileceklerdir.

Bu altı aylık sürenin esas alınmayacağı en az bir ay kesenek ve karşılık alınması yeterli olan durum ve görevlerde bulunmaktadır. Bu görevler;

İllerin daimi komisyon üyeliğine veya belediye başkanlığına seçilen ve atananlardan Emekli Sandığı iştirakçisi olarak ilgilendirilenler,

Olarak belirtilebilir. Altı aylık süre aranmadan en az bir ay kesenek ve karşılık ödenmiş olmasının yeterli olduğu durumlar ise;

Haklarında herhangi bir kadroya atama işlemi gerçekleştirilmeyen yani 657 sayılı Kanunun 68/A maddesi uyarınca derece yükselmesi yapmak suretiyle ek göstergesi değişenler,

Yüksek ek göstergeli görevde iken altı ayı doldurmadan yaş haddi nedeniyle resen emekliye sevk edilenler veya vazife malullüğü nedeniyle görevlerinden ayrılanlar,

Yüksek ek göstergeli görevde iken altı ayı doldurmadan vefat edenlerin dul ve yetimlerine aylık bağlanması, olarak belirtilebilir. Konuyu örneklerle açıklamakta da fayda bulunmaktadır.

Örnek 1- Daire Başkanı olarak 4 ay süreyle +3600 ek göstergeli görevde bulunan bir kişi görevinden alınarak +3000 ek göstergeli Fakülte Sekreterliği görevine atanırsa +3600 ek göstergeden yararlanamayacak ve kesenekleri +3000 den kesilecek ve Fakülte sekreteri iken emekli olursa +3000 ek göstergeden emekli aylığı bağlanacaktır.

Örnek 2 +3600 ek göstergeden maaş alan bir personel farklı bir kuruma +3000 ek göstergeli bir kadroya nakil olarak atanırsa; Kişinin yeni kurumunda ödeme aylığı +3000 ek gösterge emekli aylığı +3600 olabilmesi için kişinin +3600 ek göstergeli olarak eski kurumunda en az 6 ay maaş çalışmış olması gerekmektedir.